God in het midden #16 – Stilte (4 – Bonhoeffer)In deze zestiende aflevering wil ik het met jullie stil zijn, en stil staan. Stil staan bij het overlijden van één van mijn theologische helden, iemand door wie ik steeds weer geïnspireerd wordt in mijn predikantschap.Want vandaag is het precies 75 jaar geleden dat dominee Dietrich Bonhoeffer werd vermoord. Bonhoeffer was predikant in de Duitse kerk. Hij schreef mooie boeken, zoals een prachtig boek over de Navolging van Christus.Van lieverlee raakte hij steeds meer betrokken bij het Duitse verzet tegen Hitler. Hij wilde Jezus volgen, en hij had een enorme bewogenheid voor de ‘gewone’ Duitsers die ook leden onder Hitler. Hij had oog voor de enorme schuld die Duitsland op zich aan het laden was.Daarom zette hij zich in voor het verzet tegen Hitler. Maar in 1943 werd het verzet ontdekt, en werd Bonhoeffer samen met andere leden van zijn verzetsgroep gevangengezet. In de twee jaar dat hij gevangenzat schreef hij brieven aan zijn beste vriend. Later zijn deze brieven uitgegeven en het is een indrukwekkend boek geworden: Verzet en Overgave.Uiteindelijk is Bonhoeffer vlak voor het einde van de oorlog nog vermoord, op 9 april 1945 in een concentratiekamp. Hij werd vermoord omdat hij Jezus wilde volgen. 9 april 1945 viel in dat jaar ná Pasen. Dit jaar, 75 jaar later, valt het in de Stille Week, en dat past eigenlijk heel goed.Waarom vind ik Bonhoeffer eigenlijk zo inspirerend? Omdat hij voor mij een voorbeeld is van hoe je uit die kern van stilte kunt leven, waar ik het steeds over heb – en hoe je dan toch ook volop er voor de mensen om je heen kunt zijn.En ik vind het ook heel inspirerend te lezen hoe voor Bonhoeffer het leven een voortdurende zoektocht was naar waar we nu eigenlijk iets van God vinden. Waar zien we God in ons leven? Waar zien we God in deze wereld?In één van zijn laatste brieven uit de gevangenis schrijft hij daarover, het is dan 29 mei 1944: “[God] moet erkend worden midden in het leven en niet pas aan de grenzen van ons kennen, als we sterk en gezond zijn en niet pas als we lijden, als we handelen en niet pas als we zondigen.”Daarmee bedoelt Bonhoeffer dat we vaak pas naar God gaan vragen als er iets in ons leven gebeurt wat ons uit balans brengt: we dachten dat we de antwoorden wisten, maar nu weten we het niet meer zo zeker. We worden ziek, of we zijn bang om ziek te worden, dus gaan we in onze nood naar God. Of we voelen ons schuldig over iets dat we gedaan hebben en we zoeken vergeving.Nu geeft Bonhoeffer ons daar zeker niet voor op onze kop. Maar zijn woorden zijn een uitnodiging om God in het midden van je leven te laten staan, ook als straks alles weer normaal is, als dit virus is uitgewoed.Bonhoeffers woorden zijn een uitnodiging om God altijd in het midden van je leven te laten staan, en te zoeken. Ook in de kracht van je leven, ook als het goed gaat, ook als je het leven ten volle leeft. Om áltijd te blijven leven uit de kern van stilte, waarin God tot je spreekt.Iets later nog schreef Bonhoeffer daarover een gedicht. Het heet ‘Christen en heiden’. En hij schrijft daarin dat mensen God zoeken in hun nood. Als ze God nodig hebben. Dat doen christenen, en heidenen. Maar Bonhoeffer schrijft aan het eind van het gedicht dat wij er juist van leven dat God óns heeft opgezocht in onze nood. Jezus sterft voor ons aan het kruis, en zo draagt Hij de nood van de hele wereld, en verzoent ons zo met God.Daaruit leven we, ook in de Stille Week, midden in deze Coronacrisis. Ik hoop dat het blijvende getuigenis van deze bijzondere dominee Bonhoeffer ons zal inspireren om God te blijven zoeken in de nood, maar zeker ook midden in het volle leven, als deze crisis straks weer voorbij is.Dus blijf ik het zeggen: Blijf in verbinding met God, en met elkaar! Bedankt voor het kijken, en ik ben er dinsdag weer!
Geplaatst door Westerkerk Kampen op Donderdag 9 april 2020
God in het midden #16 (Stilte 4 – Bonhoeffer)